The Cultural Complex: Contemporary Jungian Perspectives on Psyche and Society

red. Thomas Singer, Samuel L. Kimbles

Routledge 2004

Autorka: Małgorzata Kalinowska

„The Cultural Complex: Contemporary Jungian Perspectives on Psyche and Society” przedstawia przegląd artykułów dotyczących unikalnego pojęcia w zakresie studiów nad psychiką zbiorową – kompleksu kulturowego. Od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku datuje się intensywne zainteresowanie zjawiskami zbiorowymi, widoczne między innymi w zakresie studiów nad pamięcią zbiorową (memory studies). Zorientowane najczęściej socjologicznie, prace z tej dziedziny nawiązując do teorii psychoanalitycznych wspominają głównie prace Zygmunta Freuda, i inne wywodzące się z nich (jak na przykład koncepcję „międzypokoleniowego nawiedzenia” Abrahama i Torok, czy współczesną teorię Volkana).

Koncepcja kompleksów kulturowych, choć nie zauważana tak szeroko, wnosi we współczesne rozumienie zjawisk zbiorowych i długoterminowych skutków traumy historycznej ważne uzupełnienie, niemożliwe do objęcia w obrębie powyższych teorii. Bazując na koncepcji kompleksu C. G. Junga i nieświadomości kulturowej Jospeha Hendersona formułuje narzędzie do opisu zarówno indywidualnego doświadczenia kultury, jak i dynamiki międzygrupowej.

Kompleks kulturowy jest sposobem opisywania tego, w jaki sposób głęboko ukryte przekonania i emocje działają w grupowym życiu i w obrębie indywidualnej psychiki. Oparty jest na powtarzalnych, historycznych doświadczeniach grupowych, zakorzenionych w kulturowej nieświadomości grupy. Kompleks kulturowy strukturyzuje emocjonalne doświadczenie i działa w osobowej i zbiorowej psychice w podobny sposób jak kompleksy indywidualne, choć jego treść może być zupełnie inna. Podobnie jak indywidualne kompleksy jest powtarzalny, autonomiczny, odporny na świadomość, kolekcjonuje doświadczenie, potwierdzające jego historyczny punkt widzenia (przykładem kompleksu kulturowego w polskiej psychice jest kompleks Cierpiącego Bohatera, przechodzącego przez cykle śmierci i zmartwychwstania).

„The Cultural Complex: Contemporary Jungian Perspectives on Psyche and Society” prezentuje podstawy teorii kompleksów kulturowych i przegląd ich przejawów m. in. w kontekście traumy zbiorowej, rasizmu, i historii rozwoju psychoanalizy.

Polecamy wszystkim zainteresowanym zjawiskami kulturowymi z psychologicznej perspektywy.

„The Cultural Complex” – artykuł online Thomasa Singera i Catherine Kaplinsky na stronie Archive for Research in Archetypal Symbolism.